Opieka nad dzieckiem. Czy dni wolne przejdą na 2025 rok?

W ciągu roku rodzice mogą korzystać z kilku form zwolnień od pracy, gdy muszą zaopiekować się zdrowymi lub chorymi dziećmi. Jakie warunki trzeba spełnić? Czy niewykorzystane dni przechodzą na kolejny rok, zwiększając przysługujący limit?

2 dni albo 16 godzin opieki na dziecko w ciągu roku. Komu przysługuje?

Uprawnienie do 2 dni albo 16 godzin zwolnienia od pracy często jest nazywane „opieką na dziecko zdrowe”, dlatego że nie zależy od konkretnej przyczyny. Warunki uzyskania opieki zostały zawarte w art. 188 Kodeksu pracy. Zgodnie z tymi przepisami zwolnienie przysługuje pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat. W ciągu roku kalendarzowego wymiar zwolnienia wynosi 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Czy opieką na dziecko można się dzielić? To pytanie, które często zadają pracownicy. W danym momencie ze zwolnienia na dziecko może korzystać tyko jedno z rodziców. Nie ma jednak przeszkód, by podzielić się tym wymiarem np. jeden dzień wykorzystuje tata, a drugi mama dziecka. O sposobie wykorzystania zwolnienia pracownik informuje pracodawcę w pierwszym wniosku. Wniosek składa się w postaci papierowej lub elektronicznej.

Fakt, że ilość dni opieki nie wzrasta w przypadku posiadania przez pracownika większej ilości dzieci od wielu lat wywołuje sprzeczne opinie. Przeciwnicy takiego rozwiązania podkreślają, że większość innych uprawnień pracowniczych przysługuje w większym wymiarze w przypadku porodu mnogiego (np. urlop macierzyński). Z drugiej jednak strony podnoszony jest argument o tym, iż tzw. opieka na dziecko zdrowe jest w 100% płatna. Koszt zwiększenia limitu przysługującego pracownikowi zwolnienia w przypadku większej ilości dzieci, ponieśliby zatem pracodawcy.

Do 5 dni opieki w roku z powodów medycznych

W 2023 r. do Kodeksu pracy wprowadzono kilka ważnych zmian, wynikających z tzw. dyrektywy work-life balance. Należy do nich urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni. Takiego urlopu udziela się pracownikowi w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Członkami rodziny w rozumieniu tych przepisów są:

• syn;
• córka;
• matka;
• ojciec;
• małżonek.

Urlop opiekuńczy można wykorzystać jednorazowo albo w częściach. Udziela się go w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Aby uzyskać taki urlop należy złożyć wniosek (papierowy lub elektroniczny) w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Wniosek powinien zawierać:

• imię i nazwisko osoby, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych,
• przyczynę konieczności zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia przez pracownika oraz
• w przypadku członka rodziny – stopień pokrewieństwa z pracownikiem, a w przypadku osoby niebędącej członkiem rodziny – adres zamieszkania tej osoby.

Czy limit zasiłku opiekuńczego z ZUS przechodzi na kolejny rok?

Warto też pamiętać o możliwości uzyskania zasiłku opiekuńczego. W przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka czy przedszkola, do którego uczęszcza dziecko, rodzic może ubiegać się o taki zasiłek, gdy musi opiekować się dzieckiem, które nie ukończyło 8 lat. Zasiłek opiekuńczy wypłacany jest też m.in. w przypadku konieczności opieki nad:

• dzieckiem chorym w wieku do ukończenia 14 lat;
• chorym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat;
• innym chorym członkiem rodziny, za którego uważa się przykładowo dzieci w wieku powyżej 14 lat – jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki.

Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru. Limit zasiłku, który przysługuje rodzicowi zależy od tego, na kogo sprawowana jest opieka. Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego z powodu opieki nad dziećmi i innymi członkami rodziny nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym. Jeżeli opieka dotyczy wyłącznie dzieci niepełnosprawnych i innych chorych członków rodziny, to limit ten wynosi 30 dni.