အင်ဒိုနီးရှား၏ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးခေါင်းဆောင်သည် ၎င်း၏ သမိုင်းကို ရိုင်းစေခဲ့ပြီ
နိုင်ငံတကာသာဂိ (မိုးမခ) အောက်တိုဘာ ၂၁၊ ၂၀၂၄
ဂျိုကိုဝီဒိုဒိုသည် ဆင်းရဲသားရပ်ကွက်တစ်ခုမှ သမ္မတရာထူးအထိ တက်လာခဲ့သည်။ သို့သော် ၎င်း၏ရာထူးသက်တမ်းကုန်ဆုံးပြီးနောက် ၎င်းကိုယ်တိုင် နိုင်ငံရေးမင်းဆက်ကို ထူထောင်ရန် ကြိုးပမ်းခြင်းဖြင့် ဒီမိုကရေစီကို ထိခိုက်စေသည်ဟု စွပ်စွဲခံနေရသည်။
Sui-Lee Wee မှ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဂျကာတာမြို့မှ Newyork Times သတင်းစာအတွက် သတင်းပေးပို့သည်။
တနင်္ဂနွေနေ့က သမ္မတရာထူးမှ ဆင်းသက်ခဲ့သော မစ္စတာ ဂျိုကို သည် ၎င်း၏ သက်တမ်း နှစ်ခုတွင် လူဦးရေ သန်း 280 ခန့် နေထိုင်သည့် ကျယ်ပြောလှသော ကျွန်းစုတွင် အလွန်အမင်း ဆင်းရဲမွဲတေမှုကို ဖယ်ရှားကာ အင်ဒိုနီးရှားကို အသွင်ပြောင်းခဲ့သည်။ သို့သော် သူသည် စစ်တပ်မှမဟုတ်ဘဲ ကာလကြာရှည်တည်မြဲသော နိုင်ငံရေးအခွင့်ထူးခံလူတန်းစားများမှ မဟုတ်သော အရပ်သားတဦးအဖြစ် ပထမဆုံးသမ္မတဖြစ်လာသည်။ သို့သော် သူကိုယ်တိုင်က ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ကန့်သတ်လာကာ နိုင်ငံရေးမင်းဆက် တည် ထောင် ရန် ဥပဒေများကို လက်တလုံးခြားလုပ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်ဟု လူအများက စွပ်စွဲလာကြသည်။
မစ္စတာ ဂျိုကိုဝီသည် ၎င်း၏ အသက် ၃၆ နှစ်အရွယ် သားဖြစ်သူအား ဒုသမ္မတအဖြစ် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ပေးရန် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ တရားရုံးကနေ ပြင်ဆင်မှုကို ပြုလုပ်စေခဲ့သည်။ သားဖြစ်သူ Gibran Rakabuming Raka ကို ဖေဖော်ဝါရီတွင် ဒုသမ္မတအဖြစ် ဆက်ခံရန် မစ္စတာ ဂျိုကို၏ ရွေးချယ်မှုနှင့်အတူ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများနှင့် ဆက်နွှယ်နေသည့် ဗိုလ်ချုပ်ဟောင်း Prabowo Subianto တို့ကို ကို နောက်သက်တမ်းအတွက် သမ္မတလောင်းအဖြစ် ရွေးချယ် ခဲ့သည်။
နောက်တဖန် သြဂုတ်လတွင် မစ္စတာ ဂျိုကို၏ မဟာမိတ်များသည် ၎င်း၏ အသက် ၂၉ နှစ်အရွယ် သားဖြစ်သူ Kaesang Pangarep အား နိုင်ငံရေးရာထူးအတွက် ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်နိုင်ဖို့ ကြံစီလာပြန်သည်။ ဒေါသထွက်လာသောအင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသားများက ၎င်းအား “သမ္မတဖြစ်တာနဲ့ တမိသားစုလုံးကိုပါ အာဏာမျိုးဆက် ရအောင်လုပ်ခြင်းသည် မလုပ်သင့် မလုပ်အပ်ဟု တုန့်ပြန် ဆန့်ကျင် ဝေဖန်လာကြတော့သည်။
သို့သော်လည်း မစ္စတာ ဂျိုကိုသည် သမ္မတအဖြစ် သက်တမ်းပြည့်ထမ်းဆောင်ပြီး ရာထူးမှ အနားယူချိန်တွင်ပင် လူထု၏ ၇၅ ရာခိုင်နှုန်း ထောက်ခံမှု ရှိထားပြီး ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသား သန်းပေါင်းများစွာက သူသည် သာမန်လူတန်းစားများအတွက် သိသာထင်ရှားသော ခိုင်မာသော တိုးတက်မှုကို ပေးဆောင်ခဲ့သည့် တဦးတည်းသော သမ္မတ ဖြစ်သည်။ အဝေးပြေးလမ်းများနှင့် တံတားများ တည်ဆောက်ခြင်း၊ လူတိုင်းကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုစနစ် မိတ်ဆက်ခြင်းနှင့် ငတ်မွတ်သူများကို ငွေသားနှင့် စားနပ်ရိက္ခာများ ပေးအပ်ခြင်းတို့ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။
“ပထမသက်တမ်းမှာ သူကိုယ်တိုင်က အစဉ်အလာဆိုးတွေကို ဖျက်သိမ်းပစ်ခဲ့တယ်။ သို့သော် ကံမကောင်းတာက ဒုတိယသက်တမ်းမှာ အဲသည်စံနှုန်းတွေကို ပြန်ကျင့်သုံးလာတဲ့ အလေ့အထတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့တယ်” ဟု မစ္စတာဂျိုကိုလက်ထက် တစ်ချိန်က ကုန်သွယ်ရေးဝန်ကြီးနှင့် မိန့်ခွန်းရေးဆရာကြီး Thomas Lembong က ပြောကြားခဲ့သည်။
ဩဂုတ်လက ဆန္ဒပြသူတွေရဲ့ တောင်းဆိုချက်တွေကို လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေက နောက်ဆုံးမှာ လိုက်လျောပေးခဲ့ပြီး သူ့သားငယ်ကို မြို့တော်ဝန်ဖြစ်ခွင့် ကြိုးပမ်းလာမှုကို ပယ်ချခဲ့ပါတယ်။ မစ္စတာ ဂျိုကို ဘာလုပ်ဖို့ ကြိုးစားနေတယ်ဆိုတာကို တော်တော်များများက သိလာကြပါတယ်။
“မင်းရဲ့ရန်သူကိုသတ်ပြီး အတိုက်အခံကို ပြန်ပေးဆွဲတဲ့ အာဏာရှင်စနစ် 1.0 ခေတ် မဟုတ်တော့ပါဘူး” ဟု Atma Jaya Catholic University of Indonesia မှ ပါရဂူဘွဲ့လွန်သုတေသနလုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် Yoes Kenawas က ပြောကြားခဲ့သည်။ “အာဏာရှင်စနစ် 2.0 ဖြင့်၊ သင်သည် တရားဥပဒေဘောင်အတွင်း၌ နေသည်၊ ထို့ကြောင့်၊ တစ်နည်းအားဖြင့် ဒီမိုကရေစီဟု ထင်ရသော်လည်း အမှန်တကယ်တွင် ဒီမိုကရေစီမဟုတ်တော့တဲ့ခေတ်”
ကာလအတော်ကြာအောင် မစ္စတာ ဂျိုကိုသည် အာဏာရှင် ဆူကာနိုနှင့် နောက်ပိုင်းတွင် ဆူဟာတိုတို့၏ အာဏာရှင်မှုကို ဆန့်ကျင်သော အင်ဒိုနီးရှား၏ လူထုဘက်ကခေါင်းဆောင် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် မစ္စတာဆူဟာတို ဖြုတ်ချခံရပြီးနောက် ဒီမိုကရေစီကို ထူထောင်ခဲ့သော်လည်း ထင်ရှားသော အခွင့်ထူးခံ နိုင်ငံရေးမိသားစုများမှ နိုင်ငံရေးသမားများက မဲပုံးများကို လွှမ်းမိုးခဲ့သည်။
နူးညံ့သိမ်မွေ့သော အပြောအဆိုရှိသော အမျိုးသားတစ်ဦးဖြစ်သော မစ္စတာဂျိုကိုသည် မြစ်ကမ်းပါးတခုနားက ကျုးကျော်ရပ်ကွက်တခုမှာ မွေးဖွားခဲ့သည်။ Solo မြို့ရှိ ဆင်းရဲသားရပ်ကွက် ဖြစ်သည်။ သူသည် အောင်မြင်သောစီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦးဖြစ်လာပြီး ပရိဘောဂများတင်ပို့ကာ 2012 ခုနှစ်တွင် ဂျကာတာမြို့တော်ဝန်အဖြစ် ရွေးချယ်ခံခဲ့ရသည်။ နှစ်နှစ်အကြာတွင် အမျိုးသားနိုင်ငံရေးကို ဝင်ရောက်လာသည်။
မစ္စတာ ဂျိုကိုဟာ ရိုးရှင်းပြီး နှိမ့်ချတဲ့ မျက်နှာကို ပေးစွမ်းပြီး သာမန်လူတွေ လိုချင်တာကို သူ့မှာ မွေးရာပါ နားလည်မှု ရှိတယ်လို့ သူ့ရဲ့ အသံထွက် ဝေဖန်သူတွေကတောင် အသိအမှတ်ပြုပါတယ်။ သူသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတစ်ဝှမ်းရှိ စျေးကွက်များနှင့် ကုန်တိုက်များသို့ blusukan ဟု စကားအသုံးဖြစ်သည့် လျပ်တပျက်လာရောက် လည်ပတ်မှုများစွာ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို ထိန်းချုပ်ခြင်းကို အားပေးပြီး အခြေခံကုန်ပစ္စည်းများ၏ ဈေးနှုန်းများ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ 2022 ခုနှစ်တွင် New York Times နှင့်အင်တာဗျူးတွင်သူသည်နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒထက် ငရုတ်သီးစျေးနှုန်းအကြောင်းကို ပိုမိုတက်ကြွစွာပြောဆိုခဲ့သည်။
“Jokowi က ဆင်းရဲတဲ့ ပြည်သူတွေကို တကယ်ဂရုစိုက်တယ်၊ အဲဒါကို ကျမတို့ ဒါကို ကိုယ်တွေ့ဖြစ်တယ်။” ဟု Yogyakarta မှ အိမ်ရှင်မ အသက် ၃၆ နှစ်ရှိ Dwi Lestari က ပြောပါသည်. အစိုးရက သူမ၏ ငွေသားနှင့် စားနပ်ရိက္ခာများ ပေးအပ်ခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ သူ့မိသားစုက အခု ဆရာဝန်တွေ အခမဲ့ကုခွင့်ရတယ်။ အရင်တုန်းကတော့ ဆရာဝန်တွေရဲ့ ချိန်းဆိုမှုက အရမ်းဈေးကြီးတာကြောင့် သူတို့ဖာသာ ဆေးစပ်သောက်ပြီး ရမ်းကုခဲ့ကြရပါတယ်။
မစ္စတာဂျိုကိုလက်ထက်တွင် အင်ဒိုနီးရှားသည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် ပထမဆုံးထရီလီယံဒေါ်လာတန်သော စီးပွားရေးနိင်ငံဖြစ်လာသော်လည်း အစိုးရအသုံးစရိတ်အပေါ် ကြီးကြီးမားမား မှီခိုအားထားကာ နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို အကြွေးတင်နေပါသည်။ သူသည် အင်ဒိုနီးရှား၏ နီကယ်သတ္တုတူးဖော်ရေး ကြွယ်၀သော ရင်းမြစ်ကို အသုံးချကာ လျှပ်စစ်ကားများအတွက် ဘက်ထရီများ ထုတ်လုပ်သည့် လုပ်ငန်းကို ဖန်တီးရန် ကြိုးစားခဲ့ပြီး အချို့က သယံဇာတအခြေပြုအမျိုးသားရေးဝါဒဟု မြင်ကြသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဘော်နီယိုတွင် မြို့တော်သစ်တစ်ခု တည်ဆောက်ရန် ဒေါ်လာ 30 ဘီလီယံအထိ ချမှတ်ထားပြီး ၎င်း၏ကုန်ကျစရိတ်နှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အန္တရာယ်များကြောင့် ဝေဖန်ခံနေရသည်။
မစ္စတာ ဂျိုကိုသည် မစ္စတာ ပရာဘိုဝို နောက်သမ္မတအဖြစ် ရွေးကောက်ပွဲအောင်နိုင်ရေးတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ တစ်ချိန်က ဆူဟာတို၏သားမက်တစ်ဦးဖြစ်ခဲ့ဖူးသည့် စစ်ဗိုလ်ချုပ်ဟောင်းသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည့် အရှေ့တီမောတွင် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော စစ်ရေးစစ်ဆင်ရေးကို လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး ဒီမိုကရေစီရေး လှုပ်ရှားသူများကို ပြန်ပေးဆွဲမှုတွင် အပြစ်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ရပြီး သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ နှစ်ကြိမ်တွင် မစ္စတာ ဂျိုကို ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည်။
အစောပိုင်းတစ်လခန့်က ပြည်သူများလေးစားရသော အဂတိလိုက်စားမှုပပျောက်ရေးကော်မရှင်အား ချုပ်ခြယ်သည့် မစ္စတာဂျိုကို၏ အစီအစဉ်များကို ပြည်သူများက ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ၎င်း၏ ရာထူးသက်တမ်းတစ်လျှောက်တွင် အင်ဒိုနီးရှားထံမှ လွတ်လပ်ရေးတောင်းဆိုသည့် ပါပူဝါဒေသရှိ လူများအပါအဝင် ၎င်းအား ဝေဖန်သည့် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများကို ဖမ်းဆီး နှိပ်ကွပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော နည်းဗျူဟာအတွက် တာဝန်ခံမှု မရှိသလောက် နည်းပါးသော ရဲတပ်ဖွဲ့၏ လုပ်ရပ်များကို မစ္စတာ ဂျိုကိုသည် မည်သည့်အခါမျှ တားမြစ်ခြင်း မလုပ်ခဲ့ပေ။
မစ္စတာ ဂျိုကို၏ မဟာမိတ်များသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတွင် တားမြစ်ထားသည့် တတိယအကြိမ်မြောက် သမ္မတဖြစ်နိုင်ခွင့် စိတ်ကူးကို လက်လွှတ်ခဲ့ကြသည်။ လူထုထံမှ ဖိအားပေးမှုကို ခံစားရသဖြင့် မစ္စတာ ဂျိုကိုက လက်လျော့လိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းအစား သူသည် သမ္မတသက်တမ်းအစောပိုင်းတွင် ငြင်းပယ်ခဲ့သော နိုင်ငံရေးမင်းဆက်တစ်ခုကို တည်ထောင်ရန် အာရုံစိုက်ခဲ့သည်။
သြစတြေးလျ အမျိုးသားတက္ကသိုလ် အင်ဒိုနီးရှား အင်စတီကျုမှ သုတေသီ Sana Jaffrey က “ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်နှစ်အတွင်း ဒါဟာ အလွန်ပင် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆန်တဲ့ အာဏာဖက် တွယ် မှုကို ကျုးလွန်လိုက်တာပဲ” လို့ ဆိုပါတယ်။
သူ့သားဖြစ်သူ မစ္စတာ Gibran အသက် 35 နှစ်သာ ရှိသေးသောကြောင့် ပြီးခဲ့သော အောက်တိုဘာလတွင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ တရားရုံးသည် ဒုတိယသမ္မတလောင်းများ အနည်းဆုံး အသက် 40 ရှိရန် လိုအပ်သောဥပဒေကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ အဆိုပါ စီရင်ချက် မဲအားဖြင့် 5-4 တွင် အဆုံးအဖြတ်ပေးသည့်မဲဖြင့် တရားသူကြီးချုပ် Anwar Usman မှ ဆုံးဖြတ်လိုက်သည်။ ထိုတရားသူကြီးချုပ်သည် မစ္စတာဂျိုကို၏ ညီမနှင့် လက်ထပ်ခဲ့သည်။ ရက်အနည်းငယ်အကြာတွင် အစိုးရ၏ကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့က မစ္စတာအန်ဝါအား ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအကျိုးစီးပွားဆိုင်ရာပဋိပက္ခများ ရှုထောင့်က ရာထူးမှ ဖယ်ရှားခဲ့သော်လည်း တရားရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ခုံရုံးက မဖျက်နိုင်ခဲ့ပေ။
Mr. Gibran သည် Mr. Prabowo ၏ ဒုသမ္မတလောင်း စာရင်းသွင်းခံရသည်။ မစ္စတာ ဂျိုကို၏ သန်းနှင့်ချီသော ထောက်ခံသူများက ရွေးကောက်ပွဲတွင် သမ္မတ မီးစိမ်းပြသူကိုသာ မဲပေးကြသည်မှာ သိသာသည်။ စစ်ခေါင်းဆောင်ဟောင်းမစ္စတာ ပရာဘိုဝို၏ သူ့ရဲ့ မှောင်မိုက်တဲ့ သမိုင်းကြောင်းကို လူထုက ကျောခိုင်းထားလိုက်ကြသည်.။
နောက်တဖန် ၎င်း၏သားငယ် မစ္စတာ ကေဆန်ကဲ့သို့ အသက် ၃၀ နှစ်အောက် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများကို လာမည့်လတွင် ကျင်းပရန် စီစဉ်ထားသည့် ဒေသဆိုင်ရာ ရွေးကောက်ပွဲများတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ပြုရန် မစ္စတာ ဂျိုကို၏ တွန်းအားပေးမှုကြောင့် သြဂုတ်လအတွင်း ဆန္ဒပြမှုများသည် ပြန်လည်ဖြစ်ပွားလာကြသည်။
ဆန္ဒပြပွဲများတွင် မစ္စတာ ဂျိုကိုကို ရှုတ်ချသူများထဲတွင် နာမည်ကြီး သရုပ်ဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သည့် Reza Rahadian လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ “ဒီနိုင်ငံဟာ မိသားစုတစ်စုပိုင်ဆိုင်တဲ့ နိုင်ငံမဟုတ်ပါဘူး” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ “မိသားစုအကျိုးအတွက် ဥပဒေမှာ ပုဒ်မတစ်ခုရ ပြင်လို့ရတယ်ဆိုတာ မဖြစ်သင့်ဘူး”
အဲဒီညက ရုပ်မြင်သံကြား မိန့်ခွန်းမှာ မစ္စတာ ဂျိုကိုက အသက်ကန့်သတ်မှု လျော့ပေါ့ပေးရန် အဆိုပြုချက်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး လွှတ်တော်တွင်း ဆွေးနွေးမှုတွေဟာ အစိုးရရဲ့ check & balance အတွက် အရေးကြီးတယ် လို့ ဆိုပါတယ်။ “ နိုင်ငံတော်၏ အခွင့်အာဏာနဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို ကျွန်တော်တို့ လေးစားပါတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
နောက်တနေ့မှာတော့ ပါလီမန်က ဆန္ဒပြသူတွေရဲ့ တောင်းဆိုချက်တွေကို လိုက်လျောတဲ့အကြောင်း ရှားရှားပါးပါး သာဓကတစ်ခုအဖြစ် ရွေးကောက်ပွဲဥပဒေ ပြန်လည်ပြင်ဆင်မှုကို ဆိုင်းငံ့ထားတယ်လို့ လွှတ်တော်က ကြေညာခဲ့ပါတယ်။
သမ္မတအသစ် အကူးအပြောင်းအပြီးတွင် မစ္စတာ ဂျိုကို မည်မျှသြဇာလွှမ်းမိုးမှုရှိနေဦးမည်ကို မသိရသေးပေ။ ဒါပေမယ့် ဒုသမ္မတအနေနဲ့ သူ့သားကြီး မစ္စတာ Gibran က သူ့ကို ထိပ်တန်းရာထူးတွေ ပေးအပ်နိုင်တဲ့ အမျိုးသားအဆင့်အားသာချက်တော့ ရှိသွားပြီ ဖြစ်ပါတယ်။
လွန်ခဲ့သည့် ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်အတွင်း မစ္စတာ ဂျိုကိုသည် နှုတ်ဆက်ခရီးစဉ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတစ်ဝှမ်းရှိ စျေးများ လမ်းများသို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ ယခုလအစောပိုင်းတွင်၊ သူသည် East Nusa Tenggara ပြည်နယ်တွင် အလည်အပတ်ရောက်ရှိခဲ့သည်။ လက်ကိုခေါက်တင်ထားသည့် အင်္ကျီအဖြူကို ၀တ်ဆင်ထားပြီး မိမိ၏ အမှားအယွင်းအားလုံးကို အနုးအညွတ် တောင်းပန်လိုကြောင်း၊ လူတိုင်း၏စိတ်နှလုံးကို နှစ်သက်ခြင်းမရှိသည့် မည်သည့်မူဝါဒကိုမဆို တောင်းပန်လိုကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ‘မိမိကိုယ်တိုင်လည်း အမှားများ ပြည့်နှက်နေပြီး ချို့ယွင်းချက်များစွာ ရှိနေပါသည်” ဟု ပြောခဲ့ပါသည်။
Join Us @ MoeMaKa Telegram
t.me@moemaka
#MoeMaKaMedia
#WhatsHappeningInMyanmar